Wetenschap: Koekoeksei uit 3D-printer
De koekoek en andere broedparasieten zijn meesters in het namaken van eieren. Als zij immers hun ei in een nest leggen, willen ze liever niet dat de ongevraagde gastouders dit ei als vreemd herkennen. Soms gooien die namelijk zo’n parasitair ei uit het nest, wat voorkomt dat een koekoeksjong na uitkomst juist hetzelfde met hun eieren doet. Herkenning van eieren speelt een belangrijk rol in het onderzoek waarmee biologen de botsende belangen tussen broedparasieten en pleegvogels proberen te doorgronden. Zo plaatsen ze in gedragsexperimenten nepeieren erbij om te zien hoe de gastouders reageren op verschillende vormen, groottes en kleuren van eieren.
Het maken van zulke houten of gipsen nepeieren is veel werk, dus riepen Amerikaanse biologen de hulp in van een 3D-printer (PeerJ, 26 mei). Hiermee maken ze eieren na van koevogels, die in Amerika net zo bekend zijn als broedparasieten als koekoeken in Europa. Door toepassing van verschillende ontwerptechnieken printen ze onder meer holle eieren die ze vullen met gel, waardoor ze als echte eieren aanvoelen. Zulke nepeieren zijn vervolgens getest door er steeds een te leggen in nesten van vijftien broedende roodborstlijsters. Een deel van de nepeieren is beige van kleur, net als die van koevogeleieren, terwijl andere geverfd zijn in hetzelfde blauwgroene kleurpatroon als eieren van de roodborstlijster. Gastouders accepteren alle blauwgroen geverfde eieren, maar werpen 80 procent van de beige eieren het nest uit. Een even hoog percentage als eerder is gevonden in experimenten met handgemaakte nepeieren. Nepeieren zijn dus prima met 3D-printers te maken, concluderen de onderzoekers.
Dit maakt het makelijker om zulke keuzeproefjes op te zetten en eenvoudiger om onderling printerinstellingen uit te wisselen, waardoor experimenten beter vergelijkbaar worden. De 3D-printer maakt ook een opmars in het biomedisch onderzoek, voor het printen van implantaten en bijvoorbeeld nier- of leverweefsel. Ook steeds meer basisscholen gebruiken 3D-printers omdat het leerlingen stimuleert onderzoekend en ontwerpend te leren.
In de klas kun je bijvoorbeeld aan de slag gaan met:
3D Kanjers – webgemeenschap voor 3D-printen in het basisonderwijs
Project EGG – gebouw van 3D-geprinte stenen, doe zelf mee!
Maakonderwijs – 3D-print-onderwijs lespakketten
Foto: PeerJ
door Gert van Maanen