Wetenschap: Scheepsgeluid stoort orka's
Foto credits: PeerJ
De zee ziet er op een mooie zomerdag misschien kalm en rustig uit, maar een stille onderwaterwereld bestaat niet. Orka’s lokaliseren al klikkend hun prooi, walvissen zingen om indruk te maken op het andere geslacht, en haringen flatuleren er ’s nachts op los zodat ze niet op elkaar botsen. Er heerst - kortom - een kakafonie van geluid onder de zeespiegel. En dan komt daar ook nog eens het geluid van vissersboten en containerschepen bij.
Voor de orka is dat slecht nieuws, schrijven Amerikaanse onderzoekers (PeerJ, 2 februari). Orka’s bij Vancouver Island gebruiken klikgeluiden van een hoge frequentie om prooi te vinden en van gemiddelde frequentie om met elkaar te communiceren. Precies bij deze frequenties maakt met name de commerciële scheepvaart veel lawaai. Hierdoor hebben orka’s meer moeite met jagen, vermoeden de onderzoekers.
De zorgen lijken terecht. Voor ons lijkt het misschien stil onder water, maar in werkelijkheid is water een prima medium voor geluid om zich te verplaatsen. Geluidsgolven reizen vijf keer zo snel door water als door lucht, waardoor ze gigantische afstanden kunnen afleggen. Veel vissen en zeezoogdieren maken daar dankbaar gebruik van. In het vaak donkere en troebele water gaan ze liever af op hun gehoor dan op hun zicht.
Vele miljoenen jaren was dat geen probleem, totdat de mens tijdens de industriële revolutie begon met de massale productie van machinale schepen. Sindsdien is het geluidsniveau onderwater enorm toegenomen. Verschillende onderzoeken laten zien dat het onderwaterleven hier last van heeft. Hoe stressvol en ontregeld al dat geluid preciés is, blijft helaas onduidelijk.
Experimenteer zelf
Ontdek zelf hoe onderwatergeluid klinkt met het volgende experiment. Snij of knip de bodem uit een plastic fles. Vul een waterbak met water en leg twee stenen op de bodem. Houd de fles met de bovenste opening tegen je oor en tik de stenen onderwater tegen elkaar aan. Herhaal deze proef daarna boven water. Wat gebeurde er? Kan geluid door water? Wat is het verschil in geluidssterkte en toon in beide situaties? Gaat geluid beter door lucht of door water? (Bron: www.proefjes.nl)
Extra achtergrondinformatie
Achtergrondartikel Herrie onder water - Kennislink
Documentaire van Labyrint over herrie onder water
Luister naar het onderwatergeluid van een passerend schip
Salish Sea hydrophone network
door Steijn van Schie