Wetenschap: Gemene streken in het mierennest
Vlinderrupsen kunnen niet alleen de geur van een mierenkoningin nadoen, ze kunnen ook haar geluiden perfect imiteren. Dat doen ze om werkstermieren om de tuin te leiden. Italiaanse biologen ontdekten dat verschillende larven daar ook heel verschillende bedoelingen mee hebben.
De Italianen bestudeerden de rupsen van twee verschillende vlindersoorten. De moedervlinders van beide soorten leggen hun eitjes altijd op plekken waar veel mieren komen. Als deze eitjes zijn uitgekomen en de rupsen een paar keer verpopt zijn, laten de diertjes zich op de grond vallen. En dan wordt duidelijk waarom de vlinders hebben gekozen voor plekken met mieren: die pakken namelijk de rupsen op, en brengen ze hun nest in.
Dat doen ze omdat ze denken dat de vlinderrupsen mierenlarven zijn. Goed kijken doen de mieren dus blijkbaar niet; de mieren vertrouwen op andere zintuigen. Bijvoorbeeld op hun neus: biologen wisten al dat de vlinderrupsen geurtjes produceren die precies lijken op de lijfgeurtjes van mieren zelf.
De Italiaanse onderzoekers hebben nu dus nog een nieuwe methode ontdekt waarmee rupsen mieren om de tuin leiden: door middel van geluiden. En de rupsen doen niet de eerste de beste mier na, ze imiteren het geluid van de koningin. Die is heel belangrijk voor werkstermieren, dus doen ze extra hun best om de rupsen snel hun nest binnen te slepen.
Maar dan blijken de twee soorten vlinderrupsen zich ineens heel verschillend te gaan gedragen. De ene soort houdt zich vanaf nu erg stil en kruipt weg in een rustig hoekje van het nest. De andere soort gaat juist nog meer koninginnengeluiden nadoen. Daarmee zorgt hij dat de mierenwerksters lekker veel voedsel aandragen en hij zich goed rond kan eten.
En de stille vlinderrups? Die eet ook zijn buikje rond, maar met heel ander voedsel. Deze soort is namelijk een onvervalste mierenlarveneter. Vanuit zijn stille hoekje in het nest grijpt hij af en toe een jong miertje, zonder dat de andere mieren ook maar iets doorhebben.
Benieuwd wat voor geluiden de insecten uit dit verhaal allemaal maken? Hier hoor je achtereenvolgens twee keer de rupsensoort die zich door de mieren laat verzorgen, dan twee keer de rups die mierenlarven eet, dan een mierenwerkster en als laatste klinkt het geluid van een mierenkoningin.
Foto: Stephan Lefnaer
door Jeroen Scharroo