Wetenschap: Het geheim van lang leven
Maar liefst 117 jaar oud werd ze, maar op 1 april kwam er dan toch een einde aan het leven van Misao Okawa. De Japanse was tot haar overlijden de oudste levende mens op aarde.
De nieuwe oudste mens ter wereld leeft nu in de Verenigde Staten; het is de 116 jaar oude Gertrude Gaines Weaver. De Francaise Jeanne-Louise Calment is de officiële recordhoudster als oudste mens ter wereld aller tijden: zij overleed in 1997 op 122-jarige leeftijd.
Ook een Nederlandse was eens een tijdje de oudste van alle levende mensen. Hendrikje van Andel werd geboren in 1890 en liep daarna maar liefst 115 jaar op aarde rond. De laatste jaren zat ze overigens meestal in een rolstoel. Wel was Van Andel tot op hoge leeftijd geestelijk erg helder en woonde ze tot haar 106e zelfstandig. ‘Ik haal adem, meer niet. Dat is toch niet zo'n prestatie’, verklaarde ze zelf haar ouderdom. Wel adviseerde ze anderen niet te roken en matig alcohol te drinken – een advocaatje met slagroom mocht wel volgens haar.
Toch wilden wetenschappers erg graag weten wat het échte geheim van Van Andels ouderdom was. Gelukkig had ze haar lichaam ter beschikking gesteld aan de wetenschap. Uit onderzoek na haar overlijden bleek dat Van Andels hersenen eruit zagen zoals die van de meeste 60- tot 70-jarigen. Ook had ze nauwelijks last van aderverkalking.
Maar de wetenschappers ontdekten ook dat Van Andels bloedstamcellen de uitputting nabij waren. Deze cellen produceren witte bloedcellen, belangrijk voor afweer tegen ziekmakers. Bijna alle witte bloedcellen in Van Andels aders stamden af van nog slechts twee bloedstamcellen. Een aantal van dertienhonderd actieve bloedstamcellen is normaal.
Verder onderzoek aan de erfelijke informatie in de witte bloedcellen verklaart misschien hoe het komt dat er nog maar zo weinig bloedstamcellen waren. Het erfelijk materiaal van cellen is opgedeeld in 46 losse strengen, chromosomen genoemd. Aan het uiteinde hiervan zitten beschermende kapjes die telomeren heten. De telomeren van de witte bloedcellen van Van Andel bleken nog maar heel kort. Volgens wetenschappers hebben de bloedstamcellen van Van Andel zich erg vaak gedeeld tijdens haar leven om nieuwe bloedcellen te maken, en is daarbij telkens een stukje telomeer afgesleten.
Zonder telomeren kunnen cellen niet meer verder delen. En zonder nieuwe cellen kan een mens niet leven. Van Andel had dus écht bijna haar maximale levensduur bereikt. De wetenschappers die haar bloed hebben onderzocht concluderen dan ook dat een mensenleven beslist eindig is: veel ouder dan Van Andel zal niemand worden.
door Jeroen Scharroo