Wetenschap: Afstand horen
Licht reist sneller dan geluid, en dat heb je vast al weleens ervaren. Zo kun je op een zomerse avond soms een luchtballon zijn vuur zien ontsteken, maar moet je vervolgens even wachten tot het razende geluid je oren bereikt heeft. Of je ziet een blikseminslag, lang voor het bijbehorende dondergeluid te horen is. Soms zitten er wel tientallen seconden tussen!
Maar wist je dat je onze hersenen zelfs hele kleine tijdsverschilletjes tussen geluiden kunnen horen? Dat blijkt uit een proefje van Amerikaanse onderzoekers. Ze lieten proefpersonen met een 3D-bril een voorwerp zien op een projectiescherm. De ene keer lieten ze vlak voor het voorwerp verscheen een klik horen, de andere keer vlak erna. Mensen die de klik later hoorden, dachten dat het voorwerp veel verder weg stond dan de eerste groep. En dat terwijl het tijdverschil maar 1/25 van een seconde was!
Heel verklaarbaar, vinden de onderzoekers. Onze hersenen weten stiekem heel goed dat geluid er eventjes over doet de oren te bereiken. Dus zal het voorwerp waarvandaan dat geluid afkomstig is ook wel verder weg staan.
Rekenproef
Wist je dat je heel goed kunt uitrekenen hoe ver een onweersbui van je verwijderd is? Het enige wat je moet weten is dat geluid zich door de lucht verplaatst met een snelheid van zo’n 1235 kilometer per uur. De lichtsnelheid is daarentegen meer dan een miljard kilometer per uur. Zie je de hemel oplichten door een bliksemflits? Begin dan meteen de seconden te tellen: eenentwintig, tweeëntwintig, drieëntwintig… Tot je de knal hoort van de donder. Hoeveel seconden zaten ertussen?
Ga er voor het rekengemak vanuit dat je de flits direct bij de inslag hebt gezien. De geluidssnelheid is omgerekend 343 meter per seconde. Met die informatie moet het een makkie zijn de afstand van het onweer uit te rekenen.
Reken op dezelfde manier uit hoe ver volgende inslagen verwijderd zijn. Wordt de afstand steeds kleiner, of juist groter? Wat zegt dat over hoe de onweersbui zich verplaatst?
Zelf bliksem maken? Kijk hier.
door Jeroen Scharroo