Wetenschap: Vleesetend plantje kan tellen
Foto: Venusvriegenvanger, door Maronesty
Voor een vliegenvangende plant is het leven onzeker. Als hij elke keer zijn vangblaadjes dichtklapt als hij wordt aangeraakt, dan heeft hij een grote kans op missers. De venusvliegenvanger heeft dit op een heel ingenieuze manier opgelost: hij gooit de val pas dicht als de voelhaartjes minstens vijf keer zijn aangeraakt (Current Biology, 21 januari). ‘De venusvliegenvanger kan tellen hoe vaak het is aangeraakt door een insect die zijn vangorgaan bezoekt, zodat hij deze dierlijke prooi kan vangen en opeten’, zegt de Duitse onderzoeker Rainer Hedrich.
Om uit te vinden op welke manier het vliegenvangende plantje precies insecten vangt, fopten Hedrich en zijn collega de plantjes. Ze gaven ze steeds een oplopend elektrisch schokje en keken wat de reactie precies was. Eén zo’n schokje staat gelijk aan een enkele aanraking. Dat blijkt ook genoeg om de val alert te maken: de plant bereidt het dichtslaan voor, maar slaat nog niet toe. Het kan immers ook een vals alarm zijn.
Bij de tweede aanraking sluiten de vanghandjes zich rond de prooi en begint de plant hormonen aan te maken om het insect te verteren. De vertering begint echter pas als de voelharen vijf aanrakingen hebben waargenomen en dan blijft de val gesloten tot het insect vrijwel compleet is verteerd.
Venusvliegenvangers lokken hun prooi door het afscheiden van nectarachtige stoffen aan de randen van de twee bladhelften die kunnen dichtklappen. In die bladhelften zijn drie tot negen voelhaartjes aanwezig. De venusvliegenvanger leeft in moerasgebieden waar weinig voedingsstoffen in de bodem aanwezig zijn, waardoor het vangen van insecten nodig is om te kunnen groeien en overleven. De plant komt oorspronkelijk voor in de Verenigde Staten, maar is tegenwoordig ook een populaire kamerplant. Haal hem in huis of in de klas om er – net als Charles Darwin – zelf experimenten mee uit te voeren.
Extra achtergrond informatie:
Wikipedia over de venusvliegenvanger
YouTube-filmpje van een venusvliegenvanger in actie
Website Grenswetenschap over venusvliegenvanger
School TV: Zijn vleesetende planten echt gevaarlijk?
door Gert van Maanen