Walvissen in de Wind en meer fantastische uitvindingen uit de natuur

Lees, kijk, speel
Walvissen in de Wind en meer fantastische uitvindingen uit de natuur

We gebruiken allemaal wel eens klittenband: om schoenen vast te maken, tassen te sluiten of bijvoorbeeld snoertjes netjes bij elkaar te houden. En weet je wie dat handige materiaal heeft bedacht? De natuur! Misschien is het wel haar meest bekende uitvinding. Het was op een mooie dag in 1941 dat de Zwitserse George de Mestral ging wandelen en thuiskwam met zaaddozen van de grote klis aan zijn kleren. Hij ontdekte dat deze plant honderden kleine haakjes gebruikt om aan de minuscule lusjes van zijn kleding te blijven haken. Dat is nou precies de werking van klittenband.

 

De natuur heeft talloze slimme uitvindingen gedaan gedurende miljarden jaren evolutie. Zoals Leonardo da Vinci al zei: ‘Wij mensen kunnen allerlei uitvindingen doen, maar wij zullen nooit een uitvinding bedenken die mooier en eenvoudiger is dan de natuur.’ Auteur Elvira Werkman bespreekt in het recent verschenen boek ‘Walvissen in de wind’ een flink aantal van deze interessante uitvindingen. Met de kleurrijke tekeningen van Wendy Panders komt het boek tot leven, al zijn de meeste tekeningen niet heel erg realistisch. De afwisseling tussen de tekeningen en de tekst is precies goed.

 

Werkman en Panders nemen je mee langs vogels, landdieren, planten, bomen en zeedieren: ‘Och, konden wij maar zwemmen als een haai of duiken als een walvis… De hele zee door, gladjes en snel, gezellig met je hele familie.’ De tekst is geschreven op een manier die je echt meevoert langs de bijzondere dieren en planten. Wist je bijvoorbeeld dat de specht een hele lange tong heeft die hij oprolt om zijn hersenen zodat hij geen hoofdpijn krijgt tijdens het timmeren op een boom? Daarnaast is zijn schedel ook van bijzonder materiaal en er zit een stukje sponsachtig bot tussen de snavel en de schedel. Verschillende uitvinders zijn al aan de slag om zo’n superhelm ook voor ons te ontwerpen, handig voor tijdens het fietsen bijvoorbeeld.

 

De duindoorn is ook al zo’n interessante struik. Deze in de duinen groeiende plantensoort heeft negatief geladen stekels, waardoor hij stofdeeltjes afstoot, die ook negatief zijn geladen. Dit proces inspireerde wetenschappers om het systeem om te keren: als je het stof in de lucht positief geladen maakt kun je het zo afvangen. Het wordt al veelvuldig gebruikt in kippenschuren, operatiekamers en langs snelwegen. De vlinder kent ook een handig trucje. Zijn felle kleuren komen niet door verf die jij gebruikt om bijvoorbeeld je kamer een leuk kleurtje te schilderen, maar door de manier waarop duizenden schubjes op zijn vleugels het licht opvangen en weer terugkaatsen. Deze ‘structuurverf’ zou een superoplossing zijn voor gewone verf, want die is vaak giftig. Er bestaan al mooie blauwe sportschoenen met deze verf, alleen is er nog wat meer onderzoek nodig voor we ze echt kunnen dragen.

 

Na deze ontdekkingstocht langs de uitvindingen van de natuur ga je met de opdrachtjes achterin het boek zelf aan de slag. Welk dier of plant is heel erg glad? Welke kan goed prikken? Zie jij ook dieren of planten die veranderen van kleur als de zon erop schijnt? Kunnen we misschien iets gebruiken voor een nieuwe uitvinding? Tot slot komt ‘biomimicry’ aan bod, dat is uiteindelijk waar dit hele boek om draait. Voor de leerkrachten is er een lespakket over te vinden bij stichting BiomimicryNL: Technieken uit de natuur, Biomimicry op en rond het schoolplein.

 

Al met al slagen de makers van Walvissen in de Wind er goed in om verwondering over de natuur op te wekken, niet alleen bij jonge lezers maar ook bij hun ouders, verzorgers en leerkrachten. De natuur is een geweldige inspiratiebron en die boodschap weet de schrijfster knap over te brengen. Maar waar komt nou de titel ‘Walvissen in de Wind’ vandaan? Walvissen hebben bijzondere borstvinnen, namelijk met bobbels aan de voorkant van de vinnen, kijk maar op de omslag van het boek. Hiermee kunnen ze veel gemakkelijker en soepeler bewegen. Onderzoekers en fabrikanten willen dit nu gebruiken bij vliegtuigen, windmolens en zelfs fietsonderdelen!

 

Walvissen in de Wind en meer fantastische uitvindingen uit de natuur
Elvira Werkman en Wendy Panders
KNNV uitgeverij
ISBN 9789050118309
Hardcover, 72 pagina’s, 16,95 euro

 

Wil je met je klas met biomimicry aan de slag? Op onze website staat het lesidee ‘de natuur als uitvinder’, waarbij je met drie verschillende werkbladen op ontdekking kunt gaan naar handige snufjes uit de natuur. Leuk bij het thema ‘(te) gekke uitvinders’ van deze maand.

 

foto Nikki Doornhein door
Nikki Doornhein